| Nivoi (5) | KP1 | KP2 | KP3 | KP4 | KP5 |
| početnik | napredni učenik | profesionalac u ranoj fazi karijere | napredni profesionalac | stručnjak |
| Kompetencije (8) |
Deskriptori ↓ |
Deskriptori ↓ |
Deskriptori ↓ |
Deskriptori ↓ |
Deskriptori ↓ |
| 1. Kompetencija transfera | | | | | |
|---|
Kompetencija transfera obuhvata znanje, veštine i stavove koji su potrebni za prevođenje tekstova na ciljni jezik, na traženom nivou. Uključuje sposobnost uočavanja problema u razumevanju teksta i njegovoj proizvodnji, sposobnost rešavanja tih problema na odgovarajući način i sposobnost obrazlaganja konačnog rešenja. |
|---|
| razumevanje izvornog teksta | može da razume izvorni tekst | može da razume izvorni književni tekst | može detaljno da razume izvorni književni tekst | - | - |
| prepoznavanje prevodilačkih problema | može da prepozna prevodilačke probleme | može da prepozna prevodilačke probleme svojstvene književnom tekstu | može da pronađe nekoliko rešenja za prevodilački problem svojstven književnom tekstu | - | - |
| poznavanje prevodilačkih strategija | poznaje nekoliko prevodilačkih strategija | može da shvati uticaj prevodnih strategija na prevod i da ih primeni | može da primeni prevodilačke strategije na svrsishodan način | - | - |
| proizvodnja ciljnog teksta | može da proizvede ciljni tekst | može da proizvede ciljni književni tekst | može da proizvede ciljni književni tekst koji zadovoljava kriterijume izdavača za objavljivanje | - | - |
| obrazlaganje prevodilačkih odluka | - | može da obrazloži svoje izbore i odluke | - | može da obrazloži svoj prevod kao celinu | - |
| prevodilački pristup | - | može da razlikuje različite prevodilačke pristupe | može ukratko da obrazloži svoj pristup prevođenju | može da primeni prevodilački pristup | Može da promišlja o svom prevodilaćkom pristupu u predgovoru ili komentaru uz prevod |
| književna kreativnost | - | - | razvija sposobnost da pronađe rešenja i donese odluke izvan okvira usvojenih tehnika i metoda | može da pronađe rešenja i donese odluke izvan okvira usvojenih tehnika i metoda | optimalna kreativna sposobnost |
| 2. Jezička kompetencija | | | | | |
|---|
Jezička kompetencija odnosi se na savladavanje gramatike, stilistike i pragmatike izvornog i ciljnog jezika, posebno na nivou čitanja i pisanja. |
|---|
| kompetencija na izvornom jeziku | ZEROJ B2 za čitanje | ZEROJ C1 za čitanje | - | - | - |
| kompetencija na ciljnom jeziku | ZEROJ C1 za čitanje i pisanje | ZEROJ C2 za čitanje i pisanje | - | - | - |
| književni jezik | može da prepozna odlike književnog jezika | može da reprodukuje književne stilove | može da reprodukuje odgovarajući književni stil | može da se služi s nekoliko književnih stilova na odgovarajući način | - |
| jezički varijeteti | može da prepozna jezičke varijetete | može da reprodukuje jezičke varijetete | može da reprodukuje odgovarajući jezički varijetet | - | - |
| 3. Tekstualna kompetencija | | | | | |
|---|
Tekstualna kompetencija odnosi se na poznavanje književnih žanrova i stilova i sposobnost da se to znanje primeni u analizi izvornih i proizvodnji ciljnih tekstova. |
|---|
| sposobnost analize tekstova | može da analizira izvorni tekst | može da analizira izvorni književni tekst | može da analizira izvorni književni tekst iz perspektive prevođenja | - | - |
| poznavanje književnih žanrova | poznaje tradicionalne žanrove ciljne književnosti | poznaje tradicionalne žanrove izvorne književnosti | može da se snađe u specifičnim žanrovima i tipovima književnog teksta | specijalizovan je za najmanje jedan specifični žanr | - |
| poznavanje stilskih odlika izvornog teksta | - | može da prepozna stilske odlike izvornog teksta | može kritički da sagleda različite stilske odlike | - | - |
| primena književnih tehnika | - | može da odgovori na specifične izazove na kreativan način | može da primeni književne tehnike | može da primeni složene književne tehnike | - |
| proizvodnja ciljnog teksta uz poštovanje stilskih odlika | - | može da proizvede ciljni tekst u određenom stilu | može da donese kreativne odluke i rešenja | može da proizvede ciljne tekstove u različitim stilovima | - |
| uredničke veštine | - | može da revidira sopstvene tekstove | može da revidira tekst u skladu s kriterijima izdavača za objavljivanje | može da uređuje tekstove u skladu s kriterijima izdavača za objavljivanje | - |
| prevod koji je generisao mašinski prevodilac/veštačka inteligencija | - | poseduje znanje o razvoju mašinskog prevođenja (uključujući veštačku inteligenciju) književnih tekstova | može krtički da sagleda prevod koji je generisao mašinski prevodilac/veštačka inteligencija | - | - |
| 4. Heuristička kompetencija | | | | | |
|---|
Heuristička kompetencija odnosi se na sposobnost efikasnog prikupljanja svih jezičkih i tematskih znanja potrebnih za prevođenje teksta, zatim na sposobnost razvijanja strategija za efikasnu upotrebu različitih izvora informacija (uključujući digitalne) i na sposobnost primene tekstualne kritike i uočavanja razlika između različitih izdanja istog teksta. |
|---|
| sposobnost pronalaženja referentnih materijala | može da pronađe referentni materijal | može da pronađe specifičan referentni materijal | može da koristi referentni materijal tako da služi prevodilačkom procesu | - | - |
| sposobnost upotrebe onlajn resursa | može da primeni strategije za digitalno pretraživanje | može da primeni strategije za digitalno pretraživanje koje su relevantne za prevođenje | - | - | - |
| sposobnost razlikovanja različitih izdanja istog teksta | - | može da razlikuje različita izdanja istog teksta | može da koristi različita izdanja tako da služe prevodilačkom procesu | - | - |
| sposobnost primene kritičkog aparata | - | može da koristi kritički aparat | - | - | - |
| upotreba prevodilačkih alata | - | poznaje prevodilačke alatke | može da koristi prevodilačke alate | - | može da doprinese razvoju prevodilačkih alata za književno prevođenje |
| 5. Književna i kulturološka kompetencija | | | | | |
|---|
Književna i kulturološka kompetencija je sposobnost primene znanja o književnosti i kulturi izvornog i ciljnog jezika u procesu književnog prevođenja; takođe obuhvata i sposobnost prevazilaženja kulturnih razlika i razlikovanja književnih pokreta, škola, razdoblja i stilova. |
|---|
| situiranje izvornog teksta | može da smesti izvodni tekst u kontekst izvorne kulture | poseduje opšte znanje o književnoj tradiciji izvorne kulture | vrlo dobro poznaje književnu tradiciju izvorne kulture | - | - |
| situiranje ciljnog teksta | - | razvija sposobnost situiranja ciljnog teksta u književni sistem ciljne kulture | može da smesti svoj prevod u kontekst ciljne kulture | poznaje književnu tradiciju ciljne kulture | doprinosi tradiciji književnog prevođenja na ciljni jezik |
| prepoznavanje kulturnospecifičnih elemenata | može da prepozna kulturnospecifične elemente | može da prepozna kulturnospecifične elemente iz perspektive prevođenja | može adekvatno da prenese kulturnospecifične elemente | - | - |
| interkulturalnost | može da prepozna razlike između izvorne i ciljne kulture | - | može uspešno da prevaziđe razlike između izvorne i ciljne kulture | - | - |
| intertekstualnost | - | može da prepozna intertekstualne reference | može uspešno da prenese intertekstualne reference | - | - |
| 6. Profesionalna kompetencija | | | | | |
|---|
Profesionalna kompetencija je sposobnost prikupljanja znanja vezanih za određeno područje i usvajanja odgovarajućeg i očekivanog stava u toj disciplini. |
|---|
| poznavanje strukovnih udruženja | - | poznaje strukovna udruženja | ispunjava kriterijume za pristupanje strukovnom udruženju | može aktivno da učestvuje u radu strukovnih udruženja | - |
| poznavanje izdavačkog tržišta | - | dobro je upoznat sa izdavačkim tržištem i izdavačkim procesom | poznaje izdavače književnih prevoda; poznaje izdavačke imprinte/programe (književno izdavaštvo, knjige za decu itd..); može da piše izveštaje o izdanjima | poznaje uređivačku politiku, i kriterijume za selekciju i programiranje | može da doprinese stvaranju uredničkog imprinta/programa |
| poznavanje književnih fondova | - | upoznat je s književnim fondovima | može da konkuriše kod književnih fondova za sredstva | može redovno da konkuriše kod književnih fondova za sredstva | - |
| poznavanje pravnih aspekata struke | poseduje svest o pravnim aspektima struke | poznaje osnovna pravila o autorskom pravu, ugovornom pravu, pravnoj odgovornosti, naknadama, itd. za prevodioce | može da pregovara o ugovorima | - | - |
| poznavanje etičkih aspekata struke | poseduje svest o etičkim aspektima struke | može kritički da sagleda etička pitanja | poznaje profesionalne etičke kodekse i standarde u ciljnoj i izvornoj kulturi i može da ih primenjuje | može da doprinese razvoju profesionalnog etičkog kodeksa i standarda | može da izrazi autoritativna etička mišljenja |
| poznavanje aktuelnih pristupa prevođenju | poznaje književnu kritiku izvorne kulture | poznaje modele i tradiciju prevodne kritike u ciljnoj kulturi | može da prati raspravu o prevođenju | učestvuje u raspravama o prevođenju | - |
| sposobnost umrežavanja | - | može da inicira aktivnost umrežavanja | može da izgradi mrežu i da ima koristi od nje | može aktivno da koristi mrežu da promoviše prevodioce i prevode | - |
| didaktičke veštine | - | - | poseduje osnovne didaktične veštine | poseduje napredne didaktične veštine | može da obrazuje nastavnike |
| celoživotno učenje | - | - | pohađa kurseve kako bi osvežio svoje znanje | - | - |
| preduzetničke veštine | - | poznaje poslovne modele relevantne za prevođenje | može da sprovede poslovni model kao profesionalni književni prevodilac | - | - |
| profesionalne veštine | - | može da poštuje rokove | može da organizuje svoje projekte | može da osigura prevodilačke projekte i piše propratne tekstove | - |
| 7. Evaluacijska kompetencija | | | | | |
|---|
Evaluacijska kompetencija je sposobnost procene kvaliteta i vrednovanja prevoda, kao i nivoa kompetencije prevodioca i prevodilačkog procesa. |
|---|
| sposobnost procene kvaliteta | može da opravda prevodilačke izbore | može da proceni kvalitet tuđih prevoda | može da vrednuje kvalitet tuđih prevoda | može da vrednuje prevode na sistematičan način | - |
| odabir odgovarajućeg oblika ocenjivanja | - | - | poznaje različite vidove ocenjivanja | može da odabere odgovarajući vid ocenjivanja | može da primeni odgovarajući vid ocenjivanja |
| komparativna analiza prevoda | može da prepozna razlike između prevoda | može da tumači razlike između više prevoda istog teksta | može da vrednuje razlike između više prevoda istog teksta | može da napiše kritiku prevoda | - |
| procena nivoa kompetencije prevodioca | - | - | razvija sposobnost procene nivoa kompetencije prevodioca | može da proceni nivo kompetencije prevodioca | može da prenese znanje |
| samovrednovanje | može kritički da sagleda sopstveni prevod | - | može da proceni nivo sopstvene kompetencije iz književnog prevođenja | - | može optimalno da proceni nivo sopstvene kompetencije |
| 8. Istraživačka kompetencija | | | | | |
|---|
Istrživačka kompetencija je sposobnost sprovođenja naučnog istraživanja s ciljem da se steknu nova znanja korisna za prevodilačku praksu. |
|---|
| metodologija istraživanja | - | može da primeni istraživačke metode | - | - | - |
| poznavanje prevodilačkih tehnika | - | može da razlikuje i navede postojeće prevodilačke tehnike | - | - | - |
| poznavanje prevodilačkih teorija | - | poznaje više prevodilačkih teorija | - | - | - |
| akademske veštine | - | može da analizira prevod na akademskom nivou | - | - | - |
| poznavanje različitih teorijskih pristupa prevođenju | - | poznaje različite teorijske pristupe prevođenju | počinje da daje originalan doprinos raspravama stručnjaka | daje širok doprinos književnoj raspravi | doprinosi na inovativan način raspravi stručnjaka |
Referentni okvir za podučavanje književnog prevođenja
